భారత ప్రభుత్వం 2025 సంవత్సరానికి గాను ఆదాయపు పన్ను రిటర్న్ (ITR) దాఖలు చేసే గడువు తేదీని మే నెలలో పొడిగించింది. కేంద్ర ప్రత్యక్ష పన్ను బోర్డు (సీబీడీటీ) ప్రకారం, 2025-26 అసెస్‌మెంట్ ఇయర్‌కు గాను ఐటీఆర్ దాఖలు చేసే గడువు తేదీని జూలై 31, 2025 నుండి సెప్టెంబర్ 15, 2025కి పొడిగించింది. ఈ నిర్ణయం అనేక కారణాలను దృష్టిలో ఉంచుకుని తీసుకోబడింది మరియు ఇది కరోడల మంది పన్ను చెల్లింపుదారులకు పెద్ద ఉపశమనం కలిగించింది.
ITR గడువు పొడిగింపు కారణాలు
సీబీడీటీ ఈ ఐటీఆర్ గడువు పొడిగింపుకు అనేక ముఖ్య కారణాలను పేర్కొంది. అత్యంత ముఖ్యమైన కారణం ఆదాయపు పన్ను రిటర్న్ ఫారమ్‌లలో చేయబడిన విస్తృత మార్పులు. ఈ మార్పులు పన్ను చెల్లింపుదారులు మరియు పన్ను నిపుణులకు కొత్త నిబంధనలను అర్థం చేసుకోవడానికి మరియు వాటిని సరిగ్గా అమలు చేయడానికి అదనపు సమయం అవసరం అని ప్రభుత్వం గుర్తించింది. దీనితోపాటు, వివిధ ఐటీఆర్ ఫారమ్‌ల కోసం కొత్త యుటిలిటీలు మరియు సిస్టమ్‌లు సిద్ధం చేయడం కూడా ఈ పొడిగింపుకు కారణం. ప్రత్యేకించి ITR-1 (సాహజ్), ITR-2, ITR-3, ITR-4, ITR-5, ITR-6, మరియు ITR-7 ఫారమ్‌లకు సంబంధించిన ఆన్‌లైన్ మరియు ఆఫ్‌లైన్ యుటిలిటీలను సరిగ్గా తయారు చేయడానికి అదనపు సమయం అవసరమైంది.
ITR దాఖలు చేసిన వారి గణాంకాలు
ప్రభుత్వం ఇచ్చిన సమాచారం ప్రకారం, గడువు పొడిగింపు ప్రకటనకు ముందే దేశవ్యాప్తంగా దాదాపు 5.3 కోట్ల మంది పన్ను చెల్లింపుదారులు తమ ఐటీఆర్ లను దాఖలు చేశారు. ఈ సంఖ్య మునుపటి సంవత్సరాలతో పోల్చితే గణనీయమైన వృద్ధిని సూచిస్తుంది. వివిధ వర్గాలకు చెందిన పన్ను చెల్లింపుదారులు – వేతనదారులు, వ్యాపారులు, నిపుణులు, మరియు ఇతర వర్గాల వారు – సకాలంలో తమ ఐటీఆర్ లను దాఖలు చేయడంలో సక్రియంగా పాల్గొనడం కనిపిస్తుంది. గత కొన్ని సంవత్సరాలలో ఐటీఆర్ దాఖలుకు సంబంధించిన గణాంకాలను చూస్తే, 2019-20 ఆర్థిక సంవత్సరంలో దాదాపు 6.48 కోట్ల మంది తమ ఐటీఆర్ లను దాఖలు చేసిన మరియు 2024-25 ఆర్థిక సంవత్సరంలో ఈ సంఖ్య 8.56 కోట్లకు చేరుకుంది. ఈ వృద్ధి భారతదేశంలో పన్ను అవగాహన పెరుగుతున్నట్లు మరియు ప్రజలు తమ పన్ను బాధ్యతలను చేపట్టడంలో మరింత చురుకుగా వ్యవహరిస్తున్నట్లు సూచిస్తుంది.
విభిన్న వర్గాల కోసం ITR గడువులు
సాధారణ పన్ను చెల్లింపుదారులకు (నాన్-ఆడిట్ కేసులు) ITR దాఖలు చేసే గడువు సెప్టెంబర్ 15, 2025 వరకు పొడిగించబడింది. అయితే, ఆడిట్ చేయాల్సిన కేసులకు గడువు అక్టోబర్ 31, 2025గా ఉంటుంది. కంపెనీలు, పార్టనర్‌షిప్ సంస్థలు, మరియు ఇతర వ్యాపార సంస్థలకు చెందిన ఖాతాలను తప్పనిసరిగా ఆడిట్ చేయాల్సిన వారికి ఈ అదనపు ఒక నెల సమయం అందుబాటులో ఉంది. కొత్త పన్ను వ్యవస్థ ప్రకారం వివిధ వర్గాలకు చెందిన పన్ను చెల్లింపుదారులకు వేర్వేరు రేట్లు వర్తిస్తాయి. వేతనదారులకు, వ్యాపారులకు, నాన్-రెసిడెంట్ ఇండియన్లకు, మరియు ఇతర వర్గాలకు చెందిన వారికి వేర్వేరు ఐటీఆర్ ఫారమ్‌లు మరియు నియమాలు వర్తిస్తాయి.
ITR ఫారమ్‌లలో మార్పులు
2025-26 అసెస్‌మెంట్ ఇయర్ కోసం వివిధ ఐటీఆర్ ఫారమ్‌లలో గణనీయమైన మార్పులు చేయబడ్డాయి. ITR-1 (సాహజ్) ఫారమ్‌లో సాధారణ వేతనదారులు మరియు పింఛనుదారులకు సంబంధించిన కొత్త విభాగాలు జోడించబడ్డాయి. ITR-2 ఫారమ్‌లో క్యాపిటల్ గైన్స్ మరియు ఇతర ఆదాయ వర్గాలకు సంబంధించిన కొత్త నిబంధనలు చేర్చబడ్డాయి. ITR-3 మరియు ITR-4 ఫారమ్‌లలో వ్యాపార మరియు వృత్తిపరమైన ఆదాయానికి సంబంధించిన కొత్త విభాగాలు మరియు లెక్కలు జోడించబడ్డాయి. ప్రత్యేకించి ప్రిజంప్టివ్ టాక్సేషన్ పథకంలో ఉన్న చిన్న వ్యాపారులకు కొత్త సౌకర్యాలు అందుబాటులోకి తెచ్చబడ్డాయి.
ఆన్‌లైన్ మరియు ఆఫ్‌లైన్ యుటిలిటీలు
ప్రభుత్వం వివిధ ఐటీఆర్ ఫారమ్‌లకు ఆన్‌లైన్ మరియు ఆఫ్‌లైన్ యుటిలిటీలను అందుబాటులో ఉంచింది. ఈ యుటిలిటీలు పన్ను చెల్లింపుదారులకు తమ ఐటీఆర్ లను సరిగ్గా మరియు సులభంగా దాఖలు చేయడంలో సహాయపడతాయి. Excel యుటిలిటీలు ITR-3, ITR-4, ITR-5, ITR-6, మరియు ITR-7 ఫారమ్‌లకు అందుబాటులో ఉన్నాయి. ఇంకా, గతంలో దాఖలు చేసిన ఐటీఆర్ లను సవరించుకోవడానికి కూడా కొత్త యుటిలిటీలు అందుబాటులో ఉంచబడ్డాయి. 2021-22 మరియు 2022-23 అసెస్‌మెంట్ ఇయర్‌లకు సంబంధించిన అప్‌డేటెడ్ రిటర్న్‌లను దాఖలు చేయడానికి ప్రత్యేక యుటిలిటీలు అందుబాటులో ఉన్నాయి.
పన్ను చెల్లింపుదారుల స్పందన
ITR గడువు పొడిగింపు ప్రకటన తర్వాత పన్ను చెల్లింపుదారుల నుండి మిశ్రమ స్పందన వచ్చింది. చాలామంది ఈ పొడిగింపును స్వాగతించారు, ఎందుకంటే కొత్త మార్పులను అర్థం చేసుకుని సరిగ్గా ఐటీఆర్ దాఖలు చేయడానికి అదనపు సమయం లభించింది. అయితే కొంతమంది నిపుణులు ఈ పొడిగింపు వల్ల పన్ను చెల్లింపుదారులలో ఆలస్యం చేసే ధోరణి పెరుగుతుందని ఆందోళన వ్యక్తం చేశారు. చాలా మంది పన్ను నిపుణులు మరియు చార్టర్డ్ అకౌంటెంట్లు ఈ పొడిగింపును ఒక అవసరమైన చర్యగా భావించారు. వారు కొత్త ఫారమ్‌లు మరియు నియమాలను సరిగ్గా అర్థం చేసుకుని, వాటిని తమ క్లయింట్లకు వివరించడానికి అదనపు సమయం అవసరమని పేర్కొన్నారు.
గడువు దాటిన వారికి పరిణామాలు
ఐటీఆర్ దాఖలు చేసే గడువు దాటిపోయిన వారికి వివిధ పెనాల్టీలు మరియు వడ్డీలు వర్తిస్తాయి. గడువు తేదీ దాటి ఐటీఆర్ దాఖలు చేసిన వారికి లేట్ ఫీలింగ్ ఫీజు విధించబడుతుంది. ఈ ఫీజు ఆదాయ స్థాయిని బట్టి వేరుగా ఉంటుంది. సంవత్సర ఆదాయం రూ.5 లక్షల కంటే తక్కువ ఉన్న వారికి రూ.1,000 వరకు ఫీజు విధించబడుతుంది. అయితే, సంవత్సర ఆదాయం రూ.5 లక్షలకు మించిన వారికి రూ.5,000 వరకు లేట్ ఫీలింగ్ ఫీజు విధించబడుతుంది. దీనితోపాటు, చెల్లించాల్సిన పన్నుపై 1% నెలవారీ వడ్డీ కూడా వసూలు చేయబడుతుంది.
రివైజ్డ్ రిటర్న్ గడువు
ఐటీఆర్ దాఖలు చేసిన తర్వాత దానిలో ఏవైనా తప్పులు లేదా లోపాలు కనుగొంటే, పన్ను చెల్లింపుదారులకు రివైజ్డ్ రిటర్న్ దాఖలు చేసే అవకాశం ఉంది. 2025-26 అసెస్‌మెంట్ ఇయర్ కోసం రివైజ్డ్ రిటర్న్ దాఖలు చేసే గడువు డిసెంబర్ 31, 2025. ఈ అవకాశం పన్ను చెల్లింపుదారులకు తమ తప్పులను సరిదిద్దుకునే మార్గం అందిస్తుంది.
e-ఫైలింగ్ సౌకర్యాలు
ప్రభుత్వం ఐటీఆర్ దాఖలు చేయడానికి మెరుగైన e-ఫైలింగ్ సౌకర్యాలను అందిస్తోంది. కొత్త e-ఫైలింగ్ పోర్టల్‌లో వివిధ కొత్త ఫీచర్లు మరియు సౌకర్యాలు జోడించబడ్డాయి. మొబైల్ యాప్ ద్వారా కూడా ఐటీఆర్ దాఖలు చేసే సౌకర్యం అందుబాటులో ఉంది. ప్రత్యేకించి Income tax return-1 మరియు Income tax return-4 ఫారమ్‌లను మొబైల్ యాప్ ద్వారా కూడా దాఖలు చేయవచ్చు. ఈ సౌకర్యం వల్ల పన్ను చెల్లింపుదారులకు ఎక్కడైనా నుండి మరియు ఎప్పుడైనా తమ ఐటీఆర్ లను దాఖలు చేసే అవకాశం లభించింది.
భవిష్యత్తు దిశలు
ప్రభుత్వం పన్ను వ్యవస్థను మరింత సరళీకృతం చేయడానికి నిరంతరం కృషి చేస్తోంది. కృత్రిమ మేధస్సు మరియు మెషిన్ లర్నింగ్ టెక్నాలజీలను ఉపయోగించి ఐటీఆర్ ప్రాసెసింగ్‌ను మరింత వేగవంతం చేసే ప్రయత్నాలు జరుగుతున్నాయి. భవిష్యత్తులో pre-filled ITR ఫారమ్‌లను అందించే ప్రణాళికలు కూడా ఉన్నాయి. దీనితోపాటు, వివిధ డిజిటల్ ప్లాట్‌ఫారమ్‌ల నుండి ఆదాయ డేటాను ఆటోమేటిక్‌గా సేకరించి, ఐటీఆర్ ఫారమ్‌లలో ముందుగానే నింపే సిస్టమ్ కూడా అమలులోకి రానుంది. ఇది పన్ను చెల్లింపుదారులకు మరింత సౌకర్యం అందిస్తుంది మరియు తప్పుల అవకాశాన్ని తగ్గిస్తుంది.
ముగింపు
ఐటీఆర్ గడువు పొడిగింపు 2025 అనేది భారతీయ పన్ను చెల్లింపుదారులకు గొప్ప ఉపశమనం అందించింది. ఇప్పటికే 5.3 కోట్ల మంది తమ ఐటీఆర్ లను దాఖలు చేయడం సంతోషకరమైన విషయం. అయితే ఇంకా దాఖలు చేయాల్సిన వారు సెప్టెంబర్ 15, 2025 గడువుకు ముందు తమ ఐటీఆర్ లను తప్పనిసరిగా దాఖలు చేయాలి. కొత్త ఫారమ్‌లు మరియు నియమాలను సరిగ్గా అర్థం చేసుకుని, అవసరమైన పత్రాలను సేకరించి, సకాలంలో ఐటీఆర్ దాఖలు చేయడం ప్రతి పన్ను చెల్లింపుదారుడి బాధ్యత. ప్రభుత్వం అందించిన ఈ అదనపు సమయాన్ని సద్వినియోగం చేసుకుని, తప్పులేకుండా మరియు పూర్తి వివరాలతో ఐటీఆర్ దాఖలు చేయడం మంచిది.