EPS అనేది ఎంప్లాయీస్ పెన్షన్ స్కీమ్ (Employees’ Pension Scheme)కి సంక్షిప్త రూపం. ఈ పథకాన్ని భారత ప్రభుత్వం 1995లో ప్రవేశపెట్టింది. అందుకే దీనిని EPS-95 అని పిలుస్తారు. దీని ముఖ్య ఉద్దేశ్యం, వ్యవస్థీకృత రంగంలో పనిచేసే ఉద్యోగులకు పదవీ విరమణ తర్వాత సామాజిక భద్రత మరియు ఆర్థిక సహాయం అందించడం. ఎంప్లాయీస్ ప్రావిడెంట్ ఫండ్ ఆర్గనైజేషన్ (EPFO) ఈ పథకాన్ని నిర్వహిస్తుంది.
EPS పథకంలో ఉద్యోగులు పెన్షన్ పొందేందుకు అర్హత సాధించడానికి, కనీసం 10 సంవత్సరాలు సర్వీస్ పూర్తి చేసి ఉండాలి. ఈ పథకంలో, ఉద్యోగుల ప్రాథమిక జీతం (Basic Salary) మరియు కరువు భత్యం (Dearness Allowance) నుండి 8.33% పెన్షన్ ఫండ్‌కు బదిలీ అవుతుంది. ఈ మొత్తం ఉద్యోగి పనిచేసే సంస్థ ద్వారా జమ చేయబడుతుంది. అయితే, ఈ మొత్తం పరిమితి రూ.15,000 వరకు మాత్రమే ఉంటుంది. అంటే, ఒక ఉద్యోగి జీతం రూ.15,000 కంటే ఎక్కువ ఉన్నా, కేవలం రూ.15,000లో 8.33% మాత్రమే EPS ఫండ్‌కు జమ చేయబడుతుంది.
ఈ పరిమితి కారణంగానే చాలా మంది పెన్షనర్లకు తక్కువ మొత్తం పెన్షన్‌గా లభిస్తోంది. ముఖ్యంగా, EPS-95 కింద పెన్షన్ లెక్కించడానికి ఉపయోగించే ఫార్ములా: పెన్షన్ = (చివరి 60 నెలల సగటు జీతం * పనిచేసిన సంవత్సరాలు) / 70.
ఇక్కడ గమనించాల్సిన విషయం ఏమిటంటే, ఈ ఫార్ములాలో సగటు జీతాన్ని రూ.15,000తో పరిమితం చేశారు. దీనివల్ల ఎక్కువ జీతం పొందిన ఉద్యోగులకు కూడా తక్కువ పెన్షనే వస్తుంది. గతంలో ఈ పరిమితి రూ.6,500గా ఉండేది. 2014లో దీనిని రూ.15,000కి పెంచారు. ఈ పరిమితి పెంచడం వల్ల కొత్తగా చేరిన ఉద్యోగులకు కొంతవరకు ప్రయోజనం కలిగినా, అంతకు ముందు నుంచీ ఉద్యోగాలు చేస్తున్న వారికి పెద్దగా ఉపయోగపడలేదు. EPS పథకం యొక్క ఈ లోపాల కారణంగానే చాలా మంది పెన్షనర్లు తక్కువ పెన్షన్ పొందుతున్నారు.
EPS పెన్షనర్ల ఆర్థిక పరిస్థితి: ఒక సమీక్ష
పైన పేర్కొన్న టైటిల్ ప్రకారం, EPS పెన్షనర్లలో సగం మంది నెలకు రూ.1,500 లోపు మాత్రమే పొందుతున్నారు. ఈ గణాంకాలు నిజంగా ఆందోళన కలిగించేవి. తక్కువ పెన్షన్ పొందుతున్న వారిలో ఎక్కువ మంది, తక్కువ జీతంతో ఎక్కువ కాలం పనిచేసిన ఉద్యోగులు, లేదా రూ.15,000 కంటే తక్కువ జీతం అందుకున్న వారు.
EPS-95 కింద లబ్దిపొందే పెన్షనర్ల సంఖ్య సుమారు 60 లక్షల వరకు ఉంటుంది. ఈ సంఖ్యలో, చాలా మందికి ఆర్థిక భద్రత కరువవుతోంది. ద్రవ్యోల్బణం, పెరిగిన వైద్య ఖర్చులు, నిత్యవసర వస్తువుల ధరలు పెరిగిపోతున్న ఈ రోజుల్లో నెలకు రూ.1,500 వంటి చిన్న మొత్తం ఏమాత్రం సరిపోదు. ఇది చాలా మంది పెన్షనర్లను ఆర్థిక సంక్షోభంలోకి నెట్టేస్తుంది.
దీనికి ప్రధాన కారణం, పెన్షన్ లెక్కింపులో ఉన్న లోపాలు. ఉద్యోగి యొక్క పూర్తి జీతంలో కాకుండా, పరిమితం చేయబడిన రూ.15,000 జీతంపై పెన్షన్ లెక్కించడం వల్ల చాలా మంది నష్టపోతున్నారు. ఈ సమస్య గురించి చాలా కాలంగా పెన్షనర్లు ఆందోళన వ్యక్తం చేస్తున్నారు. EPS పెన్షనర్ల సమస్యలు చాలా తీవ్రంగా ఉన్నాయి.
దీనికి మరొక కారణం, గతంలో ఉన్న EPS చట్టం ప్రకారం, ఉద్యోగి పెన్షన్ ఫండ్‌కు జమ చేసే మొత్తం తక్కువగా ఉండటం. ముఖ్యంగా, అధిక వేతనాలు పొందిన ఉద్యోగులు పెన్షన్ ఫండ్‌కు తక్కువ మొత్తం జమ చేయడం వల్ల, పదవీ విరమణ తర్వాత తక్కువ పెన్షన్ పొందుతున్నారు. ఒక ఉద్యోగికి రూ.1 లక్ష జీతం ఉన్నప్పటికీ, అతను కేవలం రూ.15,000లోని 8.33% మాత్రమే అంటే సుమారు రూ.1,250 మాత్రమే ప్రతి నెలా పెన్షన్ ఫండ్‌కు జమ చేస్తాడు. దీనికి తోడుగా, సంస్థ కూడా అదే మొత్తాన్ని జమ చేస్తుంది. కానీ ఈ మొత్తం మొత్తం జీతంతో పోలిస్తే చాలా తక్కువ. ఈ కారణంగా, అతని పెన్షన్ చాలా తక్కువగా ఉంటుంది.
అత్యధిక పెన్షన్ పొందుతున్న వారి సంఖ్య చాలా తక్కువ
టైటిల్ ప్రకారం, నెలకు రూ.6,000 కంటే ఎక్కువ పెన్షన్ పొందుతున్న EPS పెన్షనర్ల సంఖ్య కేవలం 0.65% మాత్రమే. ఈ గణాంకం EPS పథకం యొక్క అసమతుల్యతను స్పష్టంగా సూచిస్తుంది. అధిక జీతాలు పొందిన ఉద్యోగులకు కూడా ఈ పథకం ద్వారా సరైన ప్రయోజనం లభించడం లేదు.
రూ.6,000 కంటే ఎక్కువ పెన్షన్ పొందుతున్న వారిలో, ఎక్కువ భాగం సుప్రీం కోర్టు ఆదేశాల మేరకు అధిక పెన్షన్ కోసం దరఖాస్తు చేసుకున్నవారు. ఈ పెన్షనర్లు తమ మొత్తం జీతంపై పెన్షన్ ఫండ్‌కు ఎక్కువ మొత్తం జమ చేయడానికి అనుమతి కోరారు. చాలా కాలం పోరాటం తర్వాత, సుప్రీం కోర్టు ఈ విషయాన్ని విచారించి, 2022 నవంబర్‌లో ఒక ముఖ్యమైన తీర్పు ఇచ్చింది. దీని ప్రకారం, అధిక జీతం పొందిన ఉద్యోగులు తమ పూర్తి జీతం నుండి పెన్షన్ ఫండ్‌కు వాస్తవంగా జమ చేయడానికి అనుమతి ఇచ్చింది.
ఈ తీర్పు తర్వాత, EPS పెన్షనర్లు అధిక పెన్షన్ కోసం దరఖాస్తు చేసుకునే అవకాశం లభించింది. కానీ దీనికి కొన్ని షరతులు ఉన్నాయి. అధిక జీతంతో పెన్షన్ ఫండ్‌కు జమ చేసిన వారు మాత్రమే ఈ పెన్షన్ పొందేందుకు అర్హులు. అలాగే, 2014 తర్వాత పదవీ విరమణ చేసిన వారు కూడా ఈ అవకాశాన్ని ఉపయోగించుకోవచ్చు.
అయితే, ఈ ప్రక్రియ కూడా చాలా సంక్లిష్టంగా ఉంది. చాలా మంది పెన్షనర్లకు ఈ విషయంపై సరైన అవగాహన లేదు. EPFO కూడా ఈ ప్రక్రియను అమలు చేయడంలో చాలా అడ్డంకులు సృష్టించిందని ఆరోపణలు వచ్చాయి. దీనివల్ల, అధిక పెన్షన్ పొందేందుకు అర్హత ఉన్న చాలా మంది కూడా ఈ అవకాశాన్ని ఉపయోగించుకోలేకపోయారు.
EPS పథకంపై భవిష్యత్తు అంచనాలు, సవాళ్లు
EPS పథకం యొక్క ప్రస్తుత పరిస్థితిని చూస్తుంటే, దీనిని మెరుగుపరచడానికి అనేక సంస్కరణలు అవసరం. EPS పెన్షనర్ల ఆందోళనలకు ప్రభుత్వం స్పందించి, పెన్షన్ లెక్కింపులో ఉన్న లోపాలను సవరించాలి. ప్రధానంగా, రూ.15,000 జీతపు పరిమితిని పూర్తిగా తొలగించాలి లేదా పెంచాలి. అధిక జీతం పొందిన ఉద్యోగులకు వారి పూర్తి జీతంపై పెన్షన్ ఫండ్ జమ చేసే అవకాశం కల్పించాలి. దీనివల్ల వారికి పదవీ విరమణ తర్వాత మెరుగైన పెన్షన్ లభిస్తుంది. రెండవది, కనీస పెన్షన్‌ను పెంచాలి. ప్రస్తుతం కనీస పెన్షన్ రూ.1,000 మాత్రమే ఉంది. ఇది ఆర్థికంగా ఏమాత్రం సరిపోదు. దీనిని కనీసం రూ.7,500కు పెంచాలని పెన్షనర్లు డిమాండ్ చేస్తున్నారు. ఈ డిమాండ్ ప్రభుత్వం పరిగణనలోకి తీసుకోవాలి.
మూడవది, EPFO తన కార్యకలాపాలను మరింత పారదర్శకంగా మార్చాలి. అధిక పెన్షన్ దరఖాస్తు ప్రక్రియను సరళతరం చేయాలి. పెన్షనర్లు ఎదుర్కొంటున్న సమస్యలను త్వరితగతిన పరిష్కరించాలి. EPS అనేది ఒక ముఖ్యమైన సామాజిక భద్రతా పథకం. కానీ దాని ప్రస్తుత స్థితిలో, ఇది దాని అసలు లక్ష్యాలను పూర్తిగా చేరుకోలేకపోతోంది. దీనిని మెరుగుపరచడానికి ప్రభుత్వం, EPFO, మరియు కార్మిక సంఘాలు కలిసి పనిచేయాలి. పెన్షనర్ల డిమాండ్లను పరిశీలించి, వారి ఆర్థిక భద్రతను నిర్ధారించాలి. లేకపోతే, భవిష్యత్తులో ఈ పథకంపై ప్రజలకు విశ్వాసం తగ్గే అవకాశం ఉంది.
ఈ సమస్యలన్నింటినీ పరిష్కరించడానికి ఒక జాతీయ కమిటీని ఏర్పాటు చేసి, నిపుణుల సలహాలు తీసుకోవాలి. పెన్షన్ పథకంలో మార్పులు తీసుకురావడం అనేది ఆర్థికంగా మరియు సామాజికంగా చాలా ముఖ్యమైన నిర్ణయం. ఈ నిర్ణయాలు తీసుకునేటప్పుడు, పెన్షనర్ల అవసరాలు మరియు హక్కులను పరిగణనలోకి తీసుకోవాలి. తద్వారా EPS నిజంగానే ఒక మెరుగైన సామాజిక భద్రతా పథకంగా మారే అవకాశం ఉంది.
ఇలాంటి సంస్కరణలు అమలు చేస్తే, భవిష్యత్తులో EPS పెన్షనర్లకు మెరుగైన జీవనం లభిస్తుంది. ప్రస్తుతం తక్కువ పెన్షన్ పొందుతున్న చాలా మందికి ఇది చాలా ఉపయోగపడుతుంది. ఈ పథకం యొక్క లోపాలు, మరియు వాటి ప్రభావం గురించి చాలా విస్తృతంగా చర్చ జరుగుతోంది. ప్రభుత్వాలు, మరియు EPFO ఈ సమస్యలను పరిష్కరించడానికి కృషి చేయాలి. అప్పుడే EPS నిజంగా ఒక సమర్థవంతమైన సామాజిక భద్రతా పథకంగా నిలుస్తుంది.
ఈ సమస్యలను పరిష్కరించడానికి ఒక జాతీయ కమిటీని ఏర్పాటు చేసి, నిపుణుల సలహాలు తీసుకోవాలి. పెన్షన్ పథకంలో మార్పులు తీసుకురావడం అనేది ఆర్థికంగా మరియు సామాజికంగా చాలా ముఖ్యమైన నిర్ణయం. ఈ నిర్ణయాలు తీసుకునేటప్పుడు, పెన్షనర్ల అవసరాలు మరియు హక్కులను పరిగణనలోకి తీసుకోవాలి. తద్వారా EPS నిజంగానే ఒక మెరుగైన సామాజిక భద్రతా పథకంగా మారే అవకాశం ఉంది. ఈ సంస్కరణలు అమలు చేస్తే, భవిష్యత్తులో EPS పెన్షనర్లకు మెరుగైన జీవనం లభిస్తుంది. ప్రస్తుతం తక్కువ పెన్షన్ పొందుతున్న చాలా మందికి ఇది చాలా ఉపయోగపడుతుంది. ఈ పథకం యొక్క లోపాలు, మరియు వాటి ప్రభావం గురించి చాలా విస్తృతంగా చర్చ జరుగుతోంది. ప్రభుత్వాలు, మరియు EPFO ఈ సమస్యలను పరిష్కరించడానికి కృషి చేయాలి. అప్పుడే EPS నిజంగా ఒక సమర్థవంతమైన సామాజిక భద్రతా పథకంగా నిలుస్తుంది.