భారతదేశం వ్యవసాయ ప్రధాన దేశం. దేశ ఆర్థిక వ్యవస్థలో రైతుల పాత్ర అత్యంత కీలకమైనది. రైతుల సంక్షేమం, వారి జీవన ప్రమాణాలను మెరుగుపరచడం, వ్యవసాయ రంగంలో స్థిరత్వాన్ని తీసుకురావడం లక్ష్యంగా కేంద్ర ప్రభుత్వం అనేక కార్యక్రమాలు, పథకాలను ప్రారంభించింది. ఈ పథకాలు రైతుల ఆర్థిక భద్రతను పెంపొందించడం, వారికి మెరుగైన సాగు పద్ధతులను అందుబాటులోకి తీసుకురావడం, ప్రకృతి వైపరీత్యాల నుండి రక్షణ కల్పించడం వంటి వివిధ అంశాలపై దృష్టి సారించాయి.
ప్రధాన మంత్రి కిసాన్ సమ్మాన్ నిధి (PM-KISAN)
రైతులకు ప్రత్యక్ష ఆర్థిక సహాయం అందించడానికి ఉద్దేశించిన పథకాల్లో పీఎం కిసాన్ అత్యంత ప్రముఖమైనది. ఈ పథకం కింద, అర్హులైన రైతుల కుటుంబాలకు సంవత్సరానికి రూ. 6,000 ఆర్థిక సహాయం మూడు విడతలుగా (ప్రతి నాలుగు నెలలకు రూ. 2,000) నేరుగా వారి బ్యాంకు ఖాతాల్లోకి జమ చేయబడుతుంది. చిన్న, సన్నకారు రైతుల ఆర్థిక అవసరాలను తీర్చడం, వారికి వ్యవసాయానికి అవసరమైన పెట్టుబడిని సమకూర్చడం ఈ పథకం ముఖ్య ఉద్దేశ్యం. రైతులు విత్తనాలు, ఎరువులు, పురుగుమందులు కొనుగోలు చేయడానికి, ఇతర వ్యవసాయ కార్యకలాపాలను నిర్వహించడానికి ఈ నిధులు ఎంతగానో ఉపయోగపడతాయి. ఈ పథకం ద్వారా లక్షలాది మంది రైతులు లబ్ధి పొందుతున్నారు. ఈ పథకం farmersకు ఆర్థిక స్థిరత్వాన్ని అందిస్తుంది.
ప్రధాన మంత్రి ఫసల్ బీమా యోజన (PMFBY)
ప్రకృతి వైపరీత్యాల వల్ల పంట నష్టపోయిన రైతులకు ఆర్థిక భద్రత కల్పించడానికి ప్రవేశపెట్టబడిన వినూత్న పథకం ఇది. వరదలు, కరువు, అగ్నిప్రమాదాలు, తెగుళ్ల దాడి వంటి ప్రకృతి వైపరీత్యాల వల్ల పంటలకు నష్టం వాటిల్లినప్పుడు, రైతులు ఈ పథకం కింద బీమా పరిహారం పొందవచ్చు. ఖరీఫ్ పంటలకు 2%, రబీ పంటలకు 1.5%, వాణిజ్య, ఉద్యానవన పంటలకు 5% నామమాత్రపు ప్రీమియం చెల్లించాలి. మిగిలిన ప్రీమియంను కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు భరిస్తాయి. ఈ పథకం ద్వారా రైతులు ఆత్మహత్యలకు పాల్పడకుండా నిరోధించడం, వారికి ఆర్థిక భరోసా కల్పించడం ప్రధాన లక్ష్యం. పంట నష్టం కారణంగా farmers తీవ్ర ఇబ్బందులు పడకుండా ఈ పథకం రక్షణ కల్పిస్తుంది.
కిసాన్ క్రెడిట్ కార్డ్ (KCC) పథకం
రైతులకు సకాలంలో, తక్కువ వడ్డీకే రుణాలను అందించడానికి కిసాన్ క్రెడిట్ కార్డ్ పథకం ప్రవేశపెట్టబడింది. ఈ పథకం కింద రైతులు రూ. 3 లక్షల వరకు తక్కువ వడ్డీతో రుణాలు పొందవచ్చు. వ్యవసాయ కార్యకలాపాలకు, విత్తనాలు, ఎరువుల కొనుగోలుకు, ఇతర వ్యవసాయ సంబంధిత అవసరాలకు ఈ రుణాలు ఉపయోగపడతాయి. KCC ద్వారా రైతులు అప్పుల ఊబిలో చిక్కుకోకుండా, బ్యాంకుల నుండి నేరుగా రుణాలు పొందే వెసులుబాటు లభిస్తుంది. ఈ పథకం గ్రామీణ ప్రాంతాల్లోని farmersకు ఆర్థిక సహాయాన్ని అందిస్తుంది.
నేషనల్ అగ్రికల్చర్ మార్కెట్ (e-NAM)
రైతులు తమ ఉత్పత్తులను ఆన్‌లైన్ ద్వారా దేశవ్యాప్తంగా విక్రయించుకోవడానికి వీలుగా e-NAM వేదికను కేంద్ర ప్రభుత్వం ప్రారంభించింది. ఈ ఆన్‌లైన్ పోర్టల్ ద్వారా రైతులు తమ ఉత్పత్తులకు మంచి ధర పొందవచ్చు. మధ్యవర్తుల ప్రమేయం లేకుండా రైతులు నేరుగా తమ ఉత్పత్తులను అమ్ముకునే అవకాశం కలుగుతుంది. ఇది రైతులకు మెరుగైన మార్కెట్ సౌకర్యాన్ని అందించి, వారి ఆదాయాన్ని పెంచుతుంది. farmers తమ ఉత్పత్తులకు సరైన ధర పొందేలా ఈ పథకం కృషి చేస్తుంది.
ప్రధాన మంత్రి కృషి సించాయి యోజన (PMKSY)
నీటిపారుదల సౌకర్యాలను మెరుగుపరచడం, ప్రతి పొలానికి నీటిని అందించడం లక్ష్యంగా ఈ పథకం రూపొందించబడింది. ‘హర్ ఖేత్ కో పానీ’ (ప్రతి పొలానికి నీరు) అనే నినాదంతో, సూక్ష్మ నీటిపారుదల పద్ధతులు (బిందు సేద్యం, స్ప్రింక్లర్) ప్రోత్సహించడం ద్వారా నీటి వినియోగాన్ని సమర్థవంతంగా నిర్వహించవచ్చు. ఇది పంట దిగుబడులను పెంచడానికి, farmers నీటి కొరతను అధిగమించడానికి సహాయపడుతుంది.
సాయిల్ హెల్త్ కార్డ్ (SHC) పథకం
భూసారాన్ని పరీక్షించి, రైతులకు తమ పొలాల్లోని పోషకాల స్థితి గురించి సమాచారం అందించడానికి ఈ పథకం ప్రారంభించబడింది. సాయిల్ హెల్త్ కార్డ్ ఆధారంగా, రైతులు ఏ రకమైన ఎరువులు వాడాలి, ఎంత మోతాదులో వాడాలి అనే దానిపై సరైన సలహాలు పొందవచ్చు. ఇది భూసారాన్ని కాపాడటమే కాకుండా, ఎరువుల వినియోగాన్ని తగ్గించి, రైతుల ఖర్చులను తగ్గిస్తుంది. ఇది పర్యావరణ పరిరక్షణకు కూడా దోహదపడుతుంది. ఈ పథకం ద్వారా farmers తమ భూమిని ఆరోగ్యంగా ఉంచుకోగలుగుతారు.
మిషన్ అంత్యోదయ
గ్రామీణాభివృద్ధిని, గ్రామాల్లో మౌలిక సదుపాయాలను మెరుగుపరచడం, తద్వారా రైతుల జీవన ప్రమాణాలను పెంపొందించడం ఈ పథకం లక్ష్యం. దీనిలో భాగంగా వివిధ గ్రామీణ అభివృద్ధి పథకాలను సమన్వయం చేసి, గ్రామీణ ప్రజలకు, ముఖ్యంగా రైతులకు ప్రయోజనం చేకూరుస్తుంది.
కిసాన్ డ్రోన్ పథకం
ఆధునిక సాంకేతికతను వ్యవసాయంలోకి తీసుకురావడానికి కిసాన్ డ్రోన్ పథకం ప్రవేశపెట్టబడింది. డ్రోన్ల సహాయంతో పంట ఆరోగ్యాన్ని పర్యవేక్షించడం, ఎరువులు, పురుగుమందులు పిచికారీ చేయడం, భూమిని సర్వే చేయడం వంటివి చేయవచ్చు. ఇది వ్యవసాయ పనులను సులభతరం చేయడమే కాకుండా, ఖర్చులను తగ్గించి, సమయాన్ని ఆదా చేస్తుంది. farmers ఆధునిక పద్ధతులను అనుసరించడానికి ఈ పథకం సహాయపడుతుంది.
ప్రధాన మంత్రి మత్స్య సంపద యోజన (PMMSY)
మత్స్య రంగాన్ని అభివృద్ధి చేయడానికి, మత్స్యకారుల ఆదాయాన్ని పెంచడానికి ఈ పథకం ఉద్దేశించబడింది. చేపల పెంపకం, ప్రాసెసింగ్, మార్కెటింగ్ వంటి కార్యకలాపాలకు ఆర్థిక సహాయం అందిస్తుంది. ఇది గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో కొత్త ఉపాధి అవకాశాలను సృష్టించి, తద్వారా farmersతో పాటు మత్స్యకారులకు కూడా ప్రయోజనం చేకూరుస్తుంది.
ఈ పథకాలన్నీ రైతుల సంక్షేమం, వ్యవసాయ రంగ అభివృద్ధికి కేంద్ర ప్రభుత్వం కట్టుబడి ఉందని స్పష్టం చేస్తున్నాయి. ఈ పథకాల గురించి తెలుసుకోవడం ద్వారా, రైతులు వాటిని సద్వినియోగం చేసుకొని, తమ జీవితాలను మెరుగుపరచుకోవచ్చు. ప్రభుత్వం అందిస్తున్న ఈ అవకాశాలను farmers సద్వినియోగం చేసుకోవాలి. రైతుల కష్టాలను తగ్గించి, వారికి ఆర్థికంగా చేయూత నివ్వడం ద్వారా భారతదేశ వ్యవసాయ రంగం మరింత బలంగా మారుతుంది. ఈ పథకాలు farmersకు నిరంతర మద్దతును అందిస్తున్నాయి.